Pesticide Action Network Europe (PAN Europe) en haar Nederlandse afdeling PAN Nederland zetten zich in om het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen in Europa en in Nederland terug te dringen.
De kwalijke gevolgen van het gebruik van deze middelen werden in de jaren ’60 van de vorige eeuw al duidelijk, toen biologen opmerkten dat veel planten en dieren ernstig te lijden hadden onder het gebruik van DDT. In de jaren ’70 is dit middel bijna overal verboden. Maar het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen is gigantisch toegenomen, ook -of misschien wel: juist - in Nederland.
Dat is zorgwekkend. Chemische bestrijdingsmiddelen verspreiden zich op allerlei manieren in de natuur en kunnen schadelijke effecten op planten en dieren hebben, die voortduren tot nog vele jaren na het gebruik. Zo worden er bijna 50 jaar na het verbod op DDT nog afbraakproducten van deze stof in ecosystemen aangetroffen.
De hoeveelheid en diversiteit van insecten in Europa is de laatste 30 jaar schrikbarend teruggelopen. Daarvoor bestaan meerdere oorzaken; het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen is daar vrijwel zeker één van.
Ook voor mensen zijn chemische bestrijdingsmiddelen gevaarlijk. Via de consumptie van planten en dieren krijgen mensen de middelen of hun afbraakproducten binnen. De schadelijke effecten daarvan worden inmiddels duidelijker. Zo blijkt uit studies dat er waarschijnlijk een rechtstreeks verband bestaat tussen het gebruik van glyfosaat en de ziekte van Parkinson.
PAN probeert het gebruik van deze middelen terug te dringen. En is kritisch op de toelating van steeds weer nieuwe bestrijdingsmiddelen. PAN vraagt op verschillende manieren aandacht voor de gevaren daarvan.
Zo voert zij studies uit naar de aanwezigheid van chemische bestrijdingsmiddelen in voedingswaren en brengt die in de publiciteit. De resultaten van die studies zijn vaak schokkend.
Daarnaast voert PAN gerechtelijke procedures tegen de toelating van nieuwe middelen, of tegen de verlenging van zo’n toelating zonder deugdelijk recent onderzoek.
Het College toelating gewasbeschermingsmiddelen (Ctgb) is in Nederland de autoriteit die chemische bestrijdingsmiddelen keurt en beslist over toelating tot de Nederlandse markt. Als iemand het met zo’n besluit niet eens is, kan er beroep worden ingesteld bij het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBB).
PAN heeft verscheidene rechtszaken tegen besluiten van het Ctgb lopen bij het CBB. De regels over keuring en toelating staan voor een groot deel in Europese richtlijnen. PAN vindt dat het Nederlandse Ctgb deze Europese richtlijnen onjuist toepast. Ctgb weigert categorisch om de effecten van nieuwe bestrijdingsmiddelen met de nieuwste kennis te onderzoeken, als de werkzame stoffen waaruit die middelen bestaan, in het verleden ooit zijn goedgekeurd. Vaak is dat heel lang geleden gebeurd en is de kennis waarmee die stoffen destijds werden beoordeeld inmiddels zwaar verouderd.
Daardoor worden nieuwe bestrijdingsmiddelen op de markt gebracht zonder dat de chemische stoffen waaraan zij hun werking ontlenen zijn onderzocht met de actuele wetenschap van nu. Terwijl de Europese richtlijnen dat volgens PAN wél voorschrijven.
Het CBB heeft laten blijken dat dit gerecht eveneens zijn twijfels heeft over het Nederlandse toelatingsbeleid. De rechters van het CBB hebben daarom maar liefst 11 vragen gesteld aan het Europese Hof van justitie over de manier waarop het Ctgb de Europese richtlijnen toepast. Daarop is nog niet beslist door het Hof. Dankzij PAN wordt het handelen – en nalaten- van de Nederlandse toelatingsautoriteit nu getoetst door het Europese Hof.
Daarnaast voert PAN zelf een rechtstreekse procedure bij dat Europese Hof. De goedkeuring van werkzame stoffen, en de verlenging daarvan, gebeurt door de Europese Commissie. Goedgekeurde stoffen moeten iedere 10 jaar opnieuw worden onderzocht, waarna eventueel verlenging van de toelating kan worden gegeven.
Helaas blijkt, dat die nieuwe onderzoeken vaak jarenlang worden getraineerd terwijl dat middel intussen op de markt mag blijven, zonder nieuw onderzoek. Tegen die praktijk is PAN een procedure gestart (tegen de Europese Commissie) bij het Europese Hof. Deze procedure loopt nog.
In het Nederlandse oppervlaktewater worden al tientallen jaren afbraakmiddelen van chemische bestrijdingsmiddelen aangetroffen. Waterbedrijven waarschuwen inmiddels, dat het voor hen steeds moeilijker wordt om dit soort middelen uit te filteren voor de bereiding van drinkwater.
Recent heeft PAN, onder verwijzing naar de aangetroffen concentraties, bij het Ctgb gevraagd om intrekking van de goedkeuring van alle bestrijdingsmiddelen met de werkzame stoffen Cypermethrin, Abacmectine en Esfenvaleraat. Het Ctgb heeft daar nog niet inhoudelijk op gereageerd.
Met dit soort onderzoeken, publiciteit, bewustmaking en gerechtelijke procedures streeft PAN ernaar om het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen terug te dringen en deze te laten vervangen door andere methoden die niet, of veel minder bezwaarlijk zijn voor planten, dieren en mensen.
Meer informatie kan worden verkregen bij :
H. Muilerman
M. Mantingh
M.R.J. Baneke
Neem contact met ons op via: [email protected]
Zie ook de website van PAN NL hier.