Schoon water cruciaal voor mens, plant en dier
Onze zeeën, rivieren, sloten en andere wateren zijn cruciaal voor alle plant- en diersoorten in ons land. Daarom hebben giftige stoffen in het water zo’n impact op onze natuur: ze veroorzaken ziektes en sterfte, verstoren ecosystemen en verminderen de biodiversiteit. Voor de mens is schoon water al net zo cruciaal: als drinkwater, maar ook voor landbouw, transport, industrie, visserij en recreatie, waar bijvoorbeeld gezondheidsrisico’s ontstaan door blauwalg door stikstof en fosfaat.
Europese Kaderrichtlijn Water en de watercrisis
Nederland zal over twee jaar tegen de eigen grenzen oplopen. In 2027 verstrijkt namelijk de deadline van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW), die de normen voor schoon water bepaalt. Als ons land daaraan niet voldoet, kan de Europese Unie boetes opleggen. De Europese commissie riep Nederland al op tot snellere verbetering van de ecologische en chemische status van onze wateren. Maar ze blijven grotendeels ver beneden de norm.
De vervuilers gaan gewoon door
Overheid, industrie en landbouw hebben allerlei argumenten waarom het niet lukt om te zorgen voor schoon water, ondertussen gaan de lozingen van vervuild water door. Een pijnlijk voorbeeld is de Waddenzee, nota bene beschermd UNESCO-werelderfgoed. De Noordelijke provincies spuien en lozen hun oppervlaktewater op het Markermeer en IJsselmeer en daarmee indirect op de Waddenzee. Waarom dat zomaar kan? Dat werd duidelijk toen Stichting Advocaat van de Aarde vergunningen opvroeg van alle bedrijven en instellingen die lozen op de Waddenzee.
Oude vergunningen nog van kracht
Het bleek dat hun lozingsvergunningen nooit geüpdatet zijn. Erger nog, veel bedrijven en instellingen in heel Nederland opereren onder oude vergunningen! Als volgende stap heeft Advocaat van de Aarde nu allereerst een Woo-verzoek (Wet open overheid) ingediend voor alle lozingsvergunningen van Rijkswaterstaat. Intussen wil de stichting de schending van de kwetsbare Waddenzee inzetten om jurisprudentie uitlokken, in samenwerking met Mobilisation for the Environment (MOB), de Waddenvereniging en met hulp van de Turing Foundation. Omdat er ook vervuiling plaatsvindt door verboden landbouwgif, is Pesticide Action Network NL (PAN-NL) aangehaakt.
Druk vanuit de maatschappij leidt tot beweging
Niet eerder gebruikte een NGO de Europese Kaderrichtlijn Water om verbetering van de waterkwaliteit af te dwingen. Maar aangezien de verantwoordelijke partijen onvoldoende maatregelen treffen, zal deze weg van de jurisprudentie worden ingezet. Ook burgerinitiatieven kunnen instanties via de KRW aan hun verantwoordelijkheid houden, met effect, zoals de miljoeneneindsprint van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier aantoont. Ook de provincie Groningen is gestart met de actualisatie van een aantal vergunningen. Druk vanuit de maatschappij leidt dus tot enige beweging. Maar het is lang niet genoeg.
Watercrisis komt. Maar we kunnen schade beperken
Door het grootschalige gebrek aan maatregelen zal het Nederland niet meer lukken de deadline voor de KRW normen te halen. De watercrisis, vergelijkbaar met de stikstofcrisis, is onafwendbaar, en intussen zal de natuur blijven lijden onder watervervuiling. Er is dan ook geen twijfel over mogelijk dat er zo snel mogelijk actie nodig is voor schoon water in Nederland.
Meer informatie
Kijk op de kennisbank van Advocaat van de Aarde om meer te leren over de Kaderrichtlijn Water. Meer informatie in de media: zie deze artikelen van NOS, NU.nl, en Omroep Brabant.