Judith Koorn verhuisde zo’n tien jaar geleden met haar man vanuit Noord-Holland naar Limburg. Ze wilden graag in een dorp wonen, met veel natuur en rust. In Eckelrade hebben ze een huis met een tuin, bloemen, wildernis, moestuin en een stukje bos. In de omgeving kun je heerlijk wandelen. Maar Judith en haar man begonnen zich steeds meer zorgen te maken. ‘Al na een paar jaar zagen we dat er veel natuur verloren gaat in het mooie heuvellandschap. Bovendien ligt hier het Savelsbos, een hellingbos, het enige stukje “oerbos” dat Nederland nog heeft. Dat moet goed beschermd worden.’

Korte keten zeker (w)eten

Dat was voor Judith één van de redenen om in te gaan op een oproep van de gemeente om mee te denken over voedselproductie en landschap. Daarmee stond zij mede aan de wieg van het lokale burgerinitiatief “Korte keten zeker (w)eten”. Het doel van dat burgerinitiatief was om bewustwording te creëren over wat je eet, maar ook hoe en waar vandaan. Het initiatief stimuleerde kleine landbouw-initiatieven en moedigde mensen aan om van dichtbij en onbespoten voedsel te eten. ‘Maar dat was niet de reden waarom ik Advocaat van de Aarde belde.’

Camping

‘Dat was omdat een lokale boer zich heeft laten uitkopen voor een flinke som geld. Dan denk je in eerste instantie: Fijn – minder koeien, minder vervuiling. Maar de boer wilde na het uitkopen een camping realiseren met 80 campingplaatsen en 20 huisjes. Dat zou nog niet zo erg zijn, ware het niet dat de gemeente al beleid voert om minder campings toe te staan. Er zijn er al zo veel in Zuid-Limburg, we zijn volgens alle beleidsstukken van gemeente en provincie over de tax heen. We kunnen het Savelsbos alleen beschermen als er niet nóg meer recreatie komt.’

Cittaslow

‘Ken je ‘cittaslow’? Het concept komt uit Noord-Italië en staat voor respect voor cultuur, omgeving en natuur. Het staat voor een gebied waar mensen bijvoorbeeld vooral tomaten van eigen land eten en geen gif gebruiken. Waar ze niet méér dieren houden dan het land aan kan. Waar ze zorgzaam omgaan met de grond. De gemeente Eijsden-Margraten is zo’n cittaslow-gemeente. Om dat “keurmerk” te krijgen moesten ze een dik boekwerk, een bidbook, schrijven. Ik heb het gelezen en was niet onder de indruk. Op papier zijn we prachtig – het “land van transities”. Er zijn hier ook een hoop mooie initiatieven, dat is waar. Maar met het landschap als zodanig wordt beroerd omgegaan.’

Burgerparticipatie

‘Tot overmaat van ramp was het camping-plan sneaky doorgevoerd. Aan burgerparticipatie was niets gedaan. Dat hoefde ook niet, vond het college van burgemeester en wethouders. Dat is aan de initiatiefnemer. Die laatste heeft na indiening van plan gezegd: “We willen de plannen wel toelichten aan de keukentafel.” Maar dat is geen burgerparticipatie. Burgerparticipatie is iets wat je vooraf moet doen.’

Zielig voor de boer?

‘Ik ben nu eenmaal Hollands – wij staan hier bekend als nogal direct. Ik was verontwaardigd en ben dus eens gaan rondvragen. Er waren veel mensen die zeiden: “Het is zielig voor die boer. Hij moet toch ook wat.” Of: “Ik ben er wel tegen, maar zeg er liever niks over.” Mensen kennen elkaar onderling in de dorpen heel goed. Dat maakt hen soms huiverig om hun standpunt naar buiten te brengen. Wij proberen uit te leggen: Boeren worden uitgekocht – in dit geval vrijwillig. Ze krijgen een goede vergoeding, namelijk 120% van de waarde van hun grond. Wat mij betreft is dat prima, maar het maakt de boer dus niet zielig. Als jij je baan verliest, dan krijg je van de overheid geen miljoen toegeschoven. Dit uitkoopbeleid is al beslist ruimhartig.’

In actie

Na een rondvraag bleek dat er meer mensen verontwaardigd waren. ‘Mensen uit het dorp, wandelaars, natuurorganisaties – velen waren in de pen geklommen. Er zijn zo’n 19 zienswijzen ingediend, door verschillende partijen, van natuur- tot erfgoedorganisaties. We hebben alles gebundeld en zijn bij elkaar gaan zitten. Met een select, maar divers, groepje. Zowel boeren, als buren, Limburgers als niet-Limburgers en ook mensen uit de politiek waren er. Toen hebben we het hele plan voor de camping van A tot Z gelezen en binnenstebuiten gekeerd. In groepjes van 2 of 3 verdeelden we het plan en maakten er samenvattingen bij. Ik had al contacten met de pers die we konden gebruiken. We plaatsten berichten op onze website en Facebook, verspreidden een flyer huis aan huis en startten een petitie op petitie.nl.’

Hulp van Advocaat van de Aarde

‘We hebben het heel grondig aangepakt, maar bleven toch nog met vragen zitten. Daarom informeerde ik bij Marjan Minnesma (Urgenda) en zij heeft me naar Advocaat van de Aarde verwezen. Het was fijn om met hen te kunnen overleggen. Onlangs hadden we een vraag over ingebrekestelling omdat de gemeente de reactietermijnen hadden overschreden. Toen hebben we van Advocaat van de Aarde een uitgebreid antwoord teruggekregen, met alle voors en tegens op een rijtje. Daar waren we van onder de indruk. Het is mooi dat iemand zulk advies gratis en voor niks wil geven. Dat geeft een gevoel van steun.’

Adviezen

‘Mijn eigen adviezen voor andere burgerinitiatieven zijn: Zoek vooral mensen bij elkaar en durf samen te gaan zitten. Houd dat ook niet bij één keer – spreek meteen af wanneer er een volgend overleg komt. Motiveer elkaar. Bekijk de zienswijzen van anderen, daar leer je veel van. Pols de politieke partijen, al helemaal in deze tijd, nu er gemeenteraadsverkiezingen aankomen. Hoe staan zij tegenover jouw zaak? Verdiep je in de argumenten en de vrienden van je opponent.’

‘Wees niet naïef en ook niet te geduldig. Je kunt een brief schrijven, maar dan wacht je zes weken op een antwoord dat je vaak toch niet krijgt. Wij doen inmiddels meteen een woo-verzoek, want dan krijgen we tenminste antwoord. Durf dus gebruik te maken van de middelen die je wettelijk ter dienst staan. Laat je niet ontmoedigen, en vooral: Hou vol!’