Marian Heezen is een kind van de Veluwe, er geboren en opgegroeid. ‘Als jong meisje heb ik veel door de bossen gewandeld met mijn vader en de honden. Ik leerde respect te hebben voor de natuur. Ik voel me hier thuis en tegelijkertijd voel ik me ook te gast in dit bos.’ Marian is impactondernemer en transitieversneller. De erkenning van de waarde van natuur en de leefbaarheid van onze planeet voor volgende generaties zijn voor haar persoonlijk en zakelijk van groot belang. Inmiddels woont ze al zeven jaar met haar man in het bos tussen Loenen en Beekbergen. Vorig jaar kreeg ze ineens een linkje doorgestuurd van een buurman. ‘Het was een artikel in de Stentor: Dit bos is in beeld bij Defensie als oefenterrein voor zware explosieven – met een luchtfoto van het bos en ons huis erop. Ik ben een halve dag in shock geweest en toen dacht ik: We moeten onmiddellijk in actie komen.’
Natuur of veiligheid?
Defensie zoekt in Nederland ruimte om haar activiteiten uit te breiden. Dat is terecht en begrijpelijk, vindt Marian. ‘We zijn ons er heel bewust van dat opschaling nodig is. We begrijpen ook dat Defensie haar keuze niet kan baseren op persoonlijke belangen van bewoners. Wat ons schokte was het feit dat er drie Natura 2000-gebieden aangewezen waren als zoeklocatie. Het gaat ons niet om de keuze voor natuur óf veiligheid, maar om de afweging natuur óf landbouw. Dan heeft natuur, zeker de Veluwe, prioriteit. Het zijn de longen van ons land, die stikstof en CO2 filteren. Het is ook een waterwingebied voor duizenden huishoudens. De waterkwaliteit in Nederland is al slecht en zware explosieven zorgen voor extra vervuiling met toxische metalen.’ Bovendien zou de erebegraafplaats Loenen grenzen aan het toekomstige oefenterrein. ‘Het eren van onze gesneuvelde militairen past niet goed bij de geluidsoverlast die de explosies veroorzaken en zou ook voor de nabestaanden pijnlijk zijn geweest.’
Start van een burgerinitiatief
Op de avond na het artikel in de Stentor riep Marian een aantal buren bij elkaar om af te stemmen. Ze had via haar werk van Jessica den Outer gehoord, van Stichting Rechten van de Natuur. Ze nam meteen contact op om te vragen of zij iets kon betekenen. Jessica verwees haar door naar Advocaat van de Aarde. Marian en haar buren kregen van ons het advies om zich goed te organiseren, bijvoorbeeld via een juridisch construct, en om alle informatie en documenten netjes bij te houden. Dus werd met een kerngroep van zo’n tien mensen gestart met het verzamelen van objectieve data over vanalles, van toerisme tot vogels, van archeologie tot bodemkwaliteit. ‘We inventariseerden wat ons gebied uniek maakt, bijvoorbeeld welke soorten van de Rode Lijst er wonen. In Teams werkten we samen en bewaarden we al onze onderzoeken. We hielden ook alle belanghebbenden op de hoogte. Daardoor zijn we van begin af aan serieus genomen door de lokale overheid. We hebben ons niet opgesteld als actiegroep. We waren eerder een onderzoeksgroep die de waarde van ons eigen gebied wilde benadrukken.’
Burgerparticipatie
Via Whatsapp-communities raakten omwonenden bij het burgerinitiatief betrokken: ‘We hadden een algemene appgroep voor informatie en een “boscafé” appgroep waar je foto’s, gedachten en emoties kon delen.’ Iedereen was namelijk nogal geschokt door het nieuws over het oefenterrein. ‘We wonen hier allemaal omdat we van de natuur houden. Dat geeft verbinding. Mijn man en ik kenden vóór het burgerinitiatief eigenlijk alleen onze directe buren. Nu kennen we in de buurt zo goed als iedereen.’ Marian ziet daarin een belangrijk stuk burgerparticipatie, waarin je met elkaar verantwoordelijkheid draagt voor je eigen leefomgeving. Daar horen niet alleen rechten maar ook plichten bij, bijvoorbeeld ten aanzien van dieren, planten en volgende generaties die hun stem niet zo makkelijk kunnen laten gelden in ons huidige systeem.
Bos bomvrij?
Advocaat van de Aarde hielp ook met het geven van informatie over eventuele volgende stappen. Dat gaf overzicht en de gelegenheid om te anticiperen op de mogelijkheid dat je ooit juridische stappen zou moeten ondernemen. Gelukkig zijn die in Beekbergen en Loenen niet nodig geweest. ‘De combinatie van Natura 2000, waterwingebied en erebegraafplaats heeft het adviesbureau van Defensie doen beseffen dat deze plek niet geschikt is. Dus zijn we in een vroege fase afgevallen als zoeklocatie.’ Toch staan er nu nog Natura 2000-gebieden op de zoeklijst van Defensie, waaronder de Terletse Heide en het Rozendaalsche Veld. Marian nam (opnieuw) contact op met Natuurmonumenten, die voor Bosbelang Loenen-Beekbergen ook veel betekend heeft en stelde voor: ‘Wij hebben zoveel data verzameld, misschien komt dat bij jullie van pas.’ Ze mobiliseerde de omwonenden en organiseert gezamenlijke acties van natuur- en milieuorganisaties in de hoop dat Defensie kiest om ook daar de natuur zoveel mogelijk te sparen.
