‘Vriendelijke terriër’ Alie Eiting over de salamitactiek en schadelijke gaswinning in Drenthe
Om u te inspireren en motiveren door de zaken en aanpak van (andere) burgerinitiatieven – en om te laten zien hoe stichting Advocaat van de Aarde daarbij ondersteunt – maken we een serie interviews.
Dit keer spraken we Alie Eiting, sinds 2014 zeer actief vrijwilliger bij Milieudefensie Westerveld. Zij verzet zich op doortastende wijze tegen de doorlopende, schadelijke invloeden van gaswinning door het Canadese mijnbouwbedrijf Vermilion. Het bedrijf maakt opportunistisch gebruik van ons vergunningenstelsel, door middel van de ‘salamitactiek’. Daarin snijd je alle effecten van gaswinning op in plakjes, waardoor het minder schadelijk lijkt dan het werkelijk is. Daarover later in dit artikel meer. Stichting Advocaat van de Aarde ondersteunt Alie momenteel met juridische en inhoudelijke kennis, bijvoorbeeld over de gevolgen van stikstofdepositie en bodemdaling voor Natura 2000-gebieden en de waterhuishouding. Alie: ‘Ik ben ongelofelijk blij dat zij hebben ingezien dat er de noodzaak is om ons te helpen.’
Natuur moet het ontgelden
Vermilion begon in 2007 met gaswinning in Drenthe. ‘Naar mate de jaren vorderden besloot het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, zoals het toen heette, steeds meer gaswinningsprojecten toe te staan zonder duidelijk te maken wat daar de totale omvang en impact van zou zijn. In 2010 kwam ik in de regio wonen en in 2014 kondigde Vermilion aan vlakbij Natura
2000-gebied Drents-Friese Wold & Leggelderveld langdurig gas te willen gaan winnen. Het was zo krom als een hoepel.’ Gaswinning geeft risico’s op bodemdaling, bevingsrisico, watervervuiling, stikstofdepositie, lichtvervuiling, geluidsoverlast en meer. In 2021 werd uiteindelijk toegegeven dat de procedure ondermaats was. Er was geen rekening gehouden met het feit dat het aangeboorde gasveld onder het Natura 2000-gebied ligt. Aan zo’n verklaring achteraf heeft de natuur niets. Het prachtige gebied Drents-Friese Wold & Leggelderveld met stuifzanden, heidevelden, vennen, beken, en een rijkdom aan planten en dieren, moet het ontgelden.
Salamitactiek
Bij mijnbouw (waar gaswinning onder valt) worden de verschillende boven- en ondergrondse effecten niet samen beoordeeld. Dat maakt het makkelijker voor gaswinningsbedrijven om groen licht te krijgen voor een project - zij mogen het totaal van de activiteiten, en daarmee ook de totale impact ervan, namelijk opknippen in meerdere vergunningsaanvragen. ‘Het is eigenlijk één grote salami, in plakjes gesneden. Stel je een emmer voor, vol met water. Die emmer staat voor waar we nu zijn aanbeland als het gaat over de overbelaste natuur: De maat is vol. Op het water leg je één plak salami. Ach, dan parelen er misschien wat druppels naar beneden, maar het valt mee. Je haalt het plakje eraf en legt het volgende erop, met hetzelfde resultaat. Maar als je de hele salami in één keer in de emmer zou gooien, dan zou die meteen overstromen. Advocaten noemen het daarom salamitactiek. Nergens is dat zo sterk als in het vergunningensysteem rond gaswinning.’
Gaswinning is onverantwoord
Door de salamitactiek wordt er geen goed totaalbeeld gegeven van de effecten op natuur en milieu, terwijl dat juist nodig is: ‘Je hebt nu de vreemde omstandigheid dat de uitbreiding van gaswinning wordt toegestaan, terwijl het haaks staat op de doelen van Natura 2000-gebieden en op de toch al complexe water- en ecologische-opgaven die waterschappen hebben. Namelijk: Om het waterpeil te verhógen en te zorgen dat water langer opgeborgen kan worden in de regio, als buffer voor een veranderend neerslagpatroon door klimaatverandering. Tijdens gaswinning vindt bodemdaling plaats, met als nadelig gevolg dat het waterpeil vaak juist verlaagd moet worden om de schade ervan op te vangen. Bovendien leidt de gaswinning zelf ook weer tot verbranding van fossiel aardgas... Waar zijn we dan mee bezig? Wetterskip Fryslân ziet inmiddels in dat het niet langer verantwoord is en weigert akkoord te gaan met nieuwe gaswinning. Wij hopen dat het Waterschap Drents Overijsselse Delta volgt.’
Rechtszaken
Alie probeert als vrijwilliger bij Milieudefensie Westerveld om de gaswinning, en dan vooral de gevolgen ervan, te beperken door rechtszaken te voeren, hoe lastig dat soms ook is. ‘Volgens mij word ik wel een vriendelijke terriër genoemd – je moet vasthoudend maar vriendelijk blijven. En zoveel mogelijk kennis vergaren, ook technische kennis.’ Haar advies aan andere actieve burgers zou zijn: ‘Probeer de media te bereiken, evenals provincie, gemeente en waterschappen. Probeer als groep een stichting of vereniging te starten, of daarbij aan te sluiten, zodat je bij de rechtbank en Raad van State sterk staat.Verzamel experts en gelijkgestemden om je heen die je willen helpen.’
Advocaat van de Aarde
Toen Milieudefensie Amsterdam geen praktische juridische ondersteuning meer kon bieden aan de lokale afdelingen, ging Alie op zoek naar andere hulp en expertise. Ze wordt nog steeds gemachtigd door Milieudefensie om actie te ondernemen en zij brachten haar ook op het spoor van stichting Advocaat van de Aarde. ‘Uiteindelijk besloot Advocaat van de Aarde in zee te gaan met dit gasdossier. Sindsdien word ik door hen ondersteund, bijvoorbeeld op het gebied van kennis over de wetgeving rond Natura 2000-gebieden en de Kaderrichtlijn Water. Als het nodig is, helpen ze om te zorgen dat er contra-expertiserapporten worden opgesteld. Ik vrees dat dat nodig zal zijn, maar ik voel mij enorm gesterkt door de hulp van Advocaat van de Aarde.’